NEVRUZ

Farsçadan Dilimize geçen, Nev Ruz, Yenigün anlamına gelmektedir. Halk arasında Mart dokuzu denilmesinin sebebi Rumi Takvime göre Martın 9´una denk gelmesidir.

İran kaynaklı bir inanışa göre Tanrı´nın evreni ve insanı yarattığı gün olarak ve Göktürklerin Ergenekon´dan çıkışı anlamıyla ve baharın gelişi olarak kutlanıldığı bilinmektedir. Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Afganistan´da çeşitli kültürel, sosyal ve spor etkinlikleriyle de kutlanıyor. Gece gündüz sürelerinin eşitlendiği bu gün, havaların ve toprağın ısındığı ağaçların çiçek açtığı baharın müjdeleyicisidir.

Bugün Ülkemizin birçok ilinde çeşitli gelenekselleşmiş kutlamalar vardır. Kars-Iğdır yöresin de uzun yıllardır halk Nevruz Bayramı haftasını birçok değişik etkinliklerle kutlamaktalar. Özellikle daha çok bekârlara yönelik olan kutlamalarda ortak payda dostluğu, sevinci paylaşmaktır. Kapı dinleme, mendil atma, ateş yakma, nevruz yumurtası, semeni ekme, suya iğne atma bu tür etkinliklerin başında gelir.

Yeddi Levin (Yedi çeşit) , Baca-baca

Yedi çeşit demektir. Nevruzdan önceki Salı gecesi yapılır. İçinde yedi çeşit kuruyemiş bulunmaktadır ama en önemlisi daha önceden mor soğan kabuklarıyla birlikte veya samanla kaynatılarak boyanan yumurtalar bu yedi çeşit kuruyemişin ortasın da yer alır. Bayram günlerinde çocuklar ve gençler toplanıp boyanan bu yumurtalarla tokuşturma oyunu oynarlardı. Diğer dini bayramlarımız da olduğu gibi şeker toplayan çocuklara bu yumurtalardan ve çerezlerden ikram edilir. Buna da halk arasında baca-baca payı denilir. Eskiden evlerin bacaları olduğu için bu bacalara şal içinde paylar bağlanılır ve baca-baca yapılırdı.

Gapı Pusmak (Kapı dinlemek)

Yeddi Levin´in yapıldığı gecede yapılır. Özellikle gençlerin evlenmek için dilek tuttukları, insanların da gerçekleşmesini istedikleri arzularını niyetlenerek komşu ya da akrabalarının kapı ya da pencerelerini dinlemesidir. Duydukları ilk 2 kelimeyle olumlu ya da olumsuz yorumlanırdı. Halk tarafından bilindiği için bu akşam olumlu yönde konuşmalar çoğunluktadır.

Suya yüzük atma,

Bir leğen suya herkes yüzüğünü atar, üstünü bir bezle örttükten sonra, dilek tutulup yüzükler alınırdı. Kendi yüzüğünü alanın dileğinin gerçekleşeceğine inanılırdı. Ahir-Tek (Ahir Çarşamba) Ahir-Tek 21 Marttan önceki Salı gecesinin Çarşambaya bağlandığı gecedir. Yeddi Levinle aynı akşam olan bu gecede sokaklarda (tongal denilen) ateşler yakılıp üstünden atlanır. Bunlarla beraber subaşı gibi etkinlikleriyle; Türk Dünyası ve Ülkemiz de aynı Nevruz şenlikleriyle kutlanılmaktadır.

Baharın gelişini kutlayan, sevincin paylaşıldığı, dostlukların pekiştirildiği bu değerlerimiz maalesef nesilden nesillere aktarılamaması bizler için toplumsal, kültürel değerlerimizin kayboluşudur. Şu an bu gelenekleri yaşayan ve yaşatmaya çalışan insanların olması azda olsa umut verici. Toplum olarak birliği, beraberliği, samimiyet ve dostluğu geliştiren geleneklerimize manevi olarak ihtiyaç duymaktayız. Baharın gelişini müjdeleyen Nevruz Bayramınızı kutlar, tüm insanlığa sevgi ve dostluk dilerim.

Yazan : Sultan Gören